نسخه چاپی
ارسال به دوستان
گزارش فایننشال تایمز از افزایش قیمت بنزین در ایران / مردم چه میگویند؟
ایران در پی افزایش تازه قیمت بنزین است؛ اقدامی که در شرایطی انجام میشود که تحریمهای آمریکا این کشورِ نفتخیز را ناچار کرده است سوخت پالایششده وارد کند.
تهران برای صرفهجویی در منابع مالی، یارانههای سوخت را کاهش میدهد؛ آن هم در حالی که اقتصاد کشور تحت فشار است و با وجود در اختیار داشتن سومین ذخایر بزرگ نفت و دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان، با بحران فزاینده انرژی مواجه است.
مسعود پزشکیان، رئیسجمهور ایران، اوایل این ماه گفت که بیشتر اقشار کمدرآمد عملاً از یارانهها منتفع نمیشوند. او در سخنرانی خطاب به دانشجویان دانشگاههای تهران پرسید: «آیا باید همچنان ارز خارجی را صرف خرید بنزین کنم، آن را به کسری از قیمت واقعی بفروشم و بعد ارزی برای تأمین کالاهای اساسی مردم نداشته باشم؟»
به لطف یارانههای گسترده، بنزین در ایران از ارزانترینها در جهان است. اما ظرفیت پالایش محدود است؛ مسئلهای که بخشی از آن به کمبود سرمایهگذاری ناشی از تحریمهای آمریکا بازمیگردد. بر اساس اعلام دولت، ایران سالانه حدود ۶ میلیارد دلار بنزین وارد میکند تا شکاف میان تولید داخلی و مصرف را پوشش دهد.
بر اساس نظام جدید پلکانی، رانندگان برای مصرف بیش از سهمیه ماهانه ۱۶۰ لیتر، باید به ازای هر لیتر ۵۰ هزار ریال (حدود ۰.۰۴ دلار با نرخ بازار آزاد) بپردازند. آنها میتوانند تا ۶۰ لیتر در ماه را با قیمت ۱۵ هزار ریال (۰.۰۱۲ دلار) و سپس ۱۰۰ لیتر دیگر را با قیمت ۳۰ هزار ریال (۰.۰۲۴ دلار) خریداری کنند. متوسط حقوق ماهانه در ایران حدود ۲۰۰ دلار است.
خودروهای کاملاً جدید و گرانقیمت هیچ سهمیه ماهانهای دریافت نخواهند کرد و باید نرخ بالاتر را بپردازند. همچنین مالکان چند خودرو تنها برای یک خودرو سهمیه خواهند داشت.
بسیاری از ایرانیان بنزین ارزان را «حق طبیعی» خود میدانند و افزایش قیمت سوخت در گذشته بارها به اعتراضهای گسترده منجر شده است؛ از جمله در سال ۲۰۱۹ که به گفته سازمان عفو بینالملل، بیش از ۳۰۰ نفر در جریان اعتراضها کشته شدند.
با این حال، دولت استدلال میکند که نرخهای یارانهای فشار زیادی بر منابع کشور وارد کرده و موجب مصرف بیش از حد در داخل و همچنین قاچاق سوخت به کشورهای همسایه شده است.
ایران در تابستانها با قطعیهای چرخشی برق و در زمستانها با کمبود گاز مواجه بوده است؛ زمانی که به دلیل ضعف زیرساختها و سوءمدیریت مزمن، تقاضای انرژی به اوج میرسد.
اقتصاد کشور با نرخ تورمی در حدود ۴۰ درصد دستوپنجه نرم میکند و ارزش ریال در هفتههای اخیر به پایینترین سطح تاریخی خود در برابر دلار آمریکا سقوط کرده است؛ موضوعی که باعث شده مقامها به حذف چهار صفر از پول ملی (تغییر واحد پول) فکر کنند.
برخی رانندگان میگویند افزایش اخیر قیمت بنزین تأثیر چندانی بر سطح معیشت نخواهد داشت. یک راننده تاکسی در تهران گفت: «قیمت همهچیز آنقدر بالا رفته که بنزین با نرخ جدید هم هنوز خیلی ارزان به نظر میرسد.»
راننده دیگری در تهران گفت نگرانی اصلی این است که دولت در آینده هر چند وقت یکبار قیمتها را بالا ببرد و این مسئله چگونه بر هزینههای زندگی اثر خواهد گذاشت.
وزارت نفت قرار است قیمت سوخت را بهصورت فصلی بررسی کند؛ به این معنا که نرخها ممکن است هر سه ماه یکبار تعدیل شوند. دولت همچنین به شرکتهای خصوصی اجازه داده است بنزین سوپر را وارد کرده و خارج از نظام سهمیهبندی، با قیمت بازار بفروشند؛ اقدامی که مشخصاً رانندگان خودروهای لوکس را هدف قرار میدهد.
یک مشاور کسبوکار، توضیح داد که افزایش قیمت بنزین یکی از دلایل سقوط ریال به پایینترین سطح تاریخی است. او گفت: «افزایش قیمت، انتظارات تورمی شدیدی در میان مردم ایجاد کرده است. به همین دلیل، افراد برای حفظ ارزش داراییهایشان احساس فشار میکنند که داراییهای خود را به ارز خارجی یا طلا تبدیل کنند.»
با این حال، مقامهای دولتی تلاش کردهاند نگرانیهای عمومی را کاهش دهند و میگویند اثر تورمی برآوردشده این افزایش حدود ۰.۲ درصد است. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، این ماه گفت: «امیدواریم بتوانیم این اثر را تا حد ممکن به حداقل برسانیم.»
دولت اعلام کرده است که قصد دارد واردات بنزین را بهطور کامل حذف کند. همچنین برنامه دارد صرفهجویی حاصل از کاهش یارانهها را به ارائه کوپن یا اعتبار خرید کالاهای اساسی برای خانوارهای کمدرآمد اختصاص دهد؛ اقدامی که بر پایه طرحی است که سال گذشته اجرا شد
