نسخه چاپی
ارسال به دوستان
آیا بارانی که در زمان آلودگی هوا میبارد خطرناک است؟
این روزها همزمان با اوجگیری آلودگی هوا، هر بارش کوتاه باران با برچسب «اسیدی و خطرناک» در شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود؛ اما اندازهگیریهای علمی چه میگویند و واقعاً چقدر باید نگران باشیم؟
بسیاری تصور میکنند هر بارانی که در اوج آلودگی میبارد، اسیدی و برای سلامتی بهشدت زیانآور است؛ در حالیکه مطالعات نشان میدهد ماجرا پیچیدهتر از این قضاوتهای ساده است.
بارشهایی که در دورههای آلودگی شدید هوا رخ میدهند میتوانند اسیدیتر از حد معمول باشند، اما «همه» این بارانها لزوماً به حدی اسیدی نیستند که برای تماس مستقیم با پوست انسان بهطور حاد خطرناک باشند. خطر اصلی، هم در خود باران اسیدی و هم در آلایندههایی است که باعث آن میشوند و بر هوا، خاک، آب و سلامت انسان اثر میگذارند. حال مجددا به این سوال اصلی بازمیگردیم که آیا بارانهایی که در شرایط آلودگی شدید هوا میبارند اسیدی و خطرناک هستند یا نه؟
تعریف علمی باران اسیدی
باران اسیدی زمانی گفته میشود که pH بارش از حدود ۵٫۶ (مقدار معمول برای باران طبیعی بهعلت وجود دیاکسیدکربن) پایینتر بیاید. این حالت معمولاً بر اثر حضور غلظتهای بالای دیاکسیدگوگرد و اکسیدهای نیتروژن در جو است که با بخار آب واکنش داده و اسید سولفوریک و اسید نیتریک تولید میکنند. این گازها دقیقاً همان آلایندههایی هستند که در بسیاری از روزهای آلودگی شدید شهرها، بهخصوص از احتراق سوختهای فسیلی در نیروگاهها، صنایع و ترافیک شهری، در هوا افزایش مییابند.
پیوند آلودگی شدید و اسیدی شدن باران
در دورههای وارونگی دما و آلودگی شدید، تجمع SO₂ و NOx در لایههای پایین جو شرایط لازم برای تشکیل ترکیبات اسیدی در ابرها را فراهم میکند، بنابراین احتمال کاهش pH بارش نسبت به حالت عادی افزایش مییابد. مطالعات منطقهای (مثلاً در هند) نشان دادهاند که در مناطق با شاخص آلودگی هوای بالا، فراوانی رخداد باران اسیدی (pH زیر ۵٫۶) در بلندمدت بیشتر است و روند افزایشی دارد. با این حال، مقدار اسیدی بودن هر رگبار به ترکیب دقیق هوا، مدت ماندگاری آلایندهها و فرایندهای خنثیکننده (مانند وجود ذرات قلیایی گردوغبار) بستگی دارد، بنابراین نمیتوان بهطور مطلق حکم کرد که هر بارش در روز آلوده، حتماً باران اسیدی خطرناک است.
خطرات محیطزیستی و سلامت
اسیدی شدن بارشها در درازمدت با اسیدی شدن خاک و آبهای سطحی، آزاد شدن فلزات سنگین، و آسیب به جنگلها، محصولات کشاورزی و تنوع زیستی آبی همراه است. این اثرات غیرمستقیم میتوانند نهایتاً کیفیت آب آشامیدنی، امنیت غذایی و سلامت انسان را تهدید کنند. از دیدگاه سلامت مستقیم، سازمانهای محیطزیستی متذکر هستند که راه رفتن زیر باران اسیدی معمولاً به اندازه تماس با یک اسید قوی خطرناک نیست، اما همان آلایندههایی که باران را اسیدی میکنند (گازها و ذرات سولفات و نیترات) هنگام استنشاق با افزایش خطر بیماریهای قلبی–عروقی و تنفسی، آسم و سایر مشکلات ریوی مرتبطاند
