نسخه چاپی
ارسال به دوستان
در یک نقطه انسداد خطرناک متوقف شده‌ایم / بهترین کار در شرایط کنونی چیست؟
در حالی که مذاکرات ایران و آمریکا به گفته برخی تحلیلگران به «توقف کامل» رسیده و دو طرف در نقطه انسداد قرار گرفته‌اند، یک کارشناس سیاست خارجی در گفت‌وگو با فرارو با هشدار درباره خطر تشدید تنش‌ها، همکاری فعال‌تر با آژانس در آستانه نشست شورای حکام را تنها راه کاهش فشارها و جلوگیری از سخت‌تر شدن پرونده هسته‌ای ایران می‌داند.
مذاکرات ایران و ایالات متحده به مرحله‌ای رسیده که به تعبیر برخی تحلیلگران سیاست خارجی می‌توان از عبارت «توقف کامل» برای آن استفاده کرد. علیرغم اظهارنظرهای اخیر ترامپ درباره تمایل ایران به مذاکره و اظهارنظرهای مقام‌های ایرانی درباره پایبندی ایران به الزامات آژانس، اما باز هم برخی اختلاف نظرهای پیدا و پنهان، مسیر مذاکرات را مسدود کرده است.
اخیرا اسلامی در اظهارنظری گفته است: «ماهیت حمله و زمان‌بندی آن نشان می‌دهد که آمریکا و متحدانش وارد مرحله جدیدی از تشدید خطرناک تنش در چارچوب جنگ علیه پیشرفت‌های علمی ایران شده‌اند.» غریب‌آبادی نیز تاکید کرده که ایران همواره در میز مذاکره حضور داشته و هیچ‌گاه از مذاکرات خارج نشده است. مذاکره دو طرف دارد و یک‌طرفه نیست. بنابراین ایران عجله‌ای برای نشستن بر سر میز گفت‌وگویی که تنها تحمیل خواسته‌ها مطرح باشد ندارد. چرا که غرب آماده مذاکره نیست.»
این اظهارنظرها از سوی طرفین در شرایطی مطرح می‌شود که نشست شورای حکام در راه است و طی روزهای آتی گزارش‌های مطروحه در این نشست، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. علی بیگدلی، تحلیلگر ارشد سیاست خارجی و استاد دانشگاه به این پرسش‌ها پاسخ داده که شرایط موجود چگونه ارزیابی می‌شود و چرا مذاکره ایران و آمریکا در شرایط فعلی ناممکن به نظر می‌رسد؟
نقطه انسداد در مذاکره می‌تواند بسیار خطرناک باشد
علی بیگدلی به گفت: «هر دو طرف مذاکره به یک نقطه انسداد رسیده‌اند که می‌تواند بسیار خطرناک شود و سطح تنش را افزایش داده و اختلافات را به نقطه‌ای برگشت ناپذیر برساند. اگر نخواهیم از واژه جنگ استفاده کنیم اما این نکته‌ای ثابت شده در مبانی علم سیاست است که اگر دیپلماسی به جای خوبی نرسد خطر جنگ تشدید می‌شود. بنابراین رسیدن به نقطه انسداد از هر دو طرف، را نمی‌توان اتفاق مثبتی ارزیابی کرد.»
وی افزود: «در کنار این انسداد، هر دو طرف، دچار یک نوع بی‌عملی شده اند. به طور مشخص ما نیز دچار بی‌عملی شده‌ایم. سخنان اخیر آقای اسلامی درباره رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی در این مقطع زمانی نیز جای تعجب دارد. علیرغم این که گروسی بارها دست داشتن آژانس در جاسوسی یا افشای اطلاعات ایران را تکذیب کرده، باز هم آقای اسلامی گروسی را مقصر و جاسوس تلقی کرده‌اند چرا که می‌گویند ایشان مرکز تحقیقات تهران را بازدید کرده است. حتی اگر گروسی چنین نقشی داشته نباید همه جریان نفوذ را به این بخش خلاصه کنیم. به هر حال ما با مشکل نفوذ در سطحی رو به رو شدیم که متاسفانه با عملیات علیه سران نظامی کشور رو به رو شدیم. باید روی گفته‌های خود و آن چه پیش رو داریم با دقت بالاتری برنامه ریزی کنیم.»
حرکت به سمت آژانس بهتر از بی‌عملی است
این کارشناس سیاست خارجی در ادامه گفت: «غربی‌ها اکنون به شدت گرفتارند. آمریکا حتی وقت این که یک مذاکره آشکار و گسترده را آغاز کند ندارد. چون هم گرفتار غزه است و هم گرفتار اوکراین و البته مسئله درگیری احتمالی نظامی با ونزوئلا. همچنین اروپایی‌ها به لحاظ اقتصادی با مشکلات گسترده‌ای دست به گریبان هستند. از مسائل اقتصادی و کاهش سطح اشتغال تا ادامه جنگ اوکراین. بنابراین همه این‌ها، دلایلی دارند برای این که همین نقطه انسداد را حفظ کنند. اما از دید من از بین طرفین، ماندن ایران در نقطه انسداد زیان‌آور‌تر است چرا که فشارهای مختلفی از جمله مسائل اقتصادی نیز با ادامه انسداد تشدید خواهد شد.»
وی افزود: «به اعتقاد من در وضعیت کنونی یکی از بهترین کارها می‌تواند این باشد که با آژانس وارد مذاکره شده و اجازه دهیم کارشناسان بر اساس پروتکل‌ها، اقدامات خود را انجام داده و سپس گزارش دهند که ایران در حال همکاری است تا این حالت بلاتکلیفی و بی‌عملی از بین برود. ما به جز این، هیچ راهکار دیگری نداریم که قابل انجام باشد. اگر بتوانیم با آژانس به یک نقطه تفاهم حداقلی برسیم، می‌توانیم فضای تنش را بین خود و غربی‌ها کاهش دهیم. از دید من، همین موضوع است که ابتکار عمل محسوب می‌شود. نباید در یک نقطه بنشینیم و تماشاچی وضعیت سخت پیش رو باشیم. ما نباید منتظر باشیم که طرف مقابل یک کنش انجام دهد تا بعد، ما واکنش انجام دهیم. به اعتقاد من، تنها راه برای کاهش تنش، همکاری با آژانس است. روز چهارشنبه ۲۸ آبان جلسه شورای حکام تشکیل می‌شود و این جلسه بسیار مهم است چرا که اگر در این شورا علیه ما قطعنامه‌ای صادر شود، سرعت حرکت پرونده هسته‌ای ما به سمت شورای امنیت بیشتر می‌شود و شرایط سخت‌تری در پیش خواهد بود. بنابراین در چنین شرایطی که از هر دو سمت سکون و بی‌عملی رخ داده، حرکت به سمت آژانس بسیار مهم است و می‌تواند یک ابتکار عمل تلقی شود.»
