نفت چگونه مسیر ترامپ را برای ورود به جنگ و حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران هموار کرد؟

در ادامه این مطلب آمده است: نخست، بازار نفت همچنان ریسک‌های ژئوپلیتیکی را نادیده می‌گیرد. از زمان حملات حماس به اسرائیل در اکتبر ۲۰۲۳، منطقه خاورمیانه کمبود درگیری نداشته است. با این حال، این وقایع به‌طور مداوم در عرضه نفت اختلالی ایجاد نکرده‌اند. بازار اکنون به اطلاعاتی از رهگیری کشتی‌ها و تصاویر ماهواره‌ای از تأسیسات تولید، پایانه‌های صادرات، خطوط لوله و مخازن ذخیره‌سازی دسترسی دارد. اگر مشکلی پیش بیاید، معامله‌گران ظرف چند دقیقه یا ساعت مطلع می‌شوند؛ در غیر این صورت، ریسک‌ها را نادیده می‌گیرند. این تغییر در نگرش بازار از سپتامبر ۲۰۱۹ آشکار بود، زمانی که جهش قیمت ناشی از حمله به مجتمع «بقیق» عربستان—یکی از مهم‌ترین تأسیسات فرآوری نفت در جهان—به‌سرعت فروکش کرد، زیرا تعمیرات سریع، برداشت از ذخایر و جایگزینی نفت خام مانع از کمبود عرضه شد. در آستانه درگیری با ایران، معامله‌گران متقاعد نشده بودند که ایران تنگه هرمز را ببندد، چرا که این اقدام صادرات نفت خود ایران—و منبع اصلی درآمد ارزی آن—را نیز متوقف می‌کرد. به‌بیان ساده، بازار اکنون رویکرد «اثبات کن» را نسبت به ریسک عرضه اتخاذ کرده است. این موضوع برای مصرف‌کنندگان خبر خوبی است، چرا که نوسانات بازار و جهش‌های قیمتی را کاهش می‌دهد.

 

دوم، بازار تأمین‌شده به دولت آمریکا جسارت بیشتری می‌دهد. تصمیم رئیس‌جمهور ترامپ برای بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران نشان داد که رؤسای‌جمهور آمریکا اکنون دست بازتری برای اتخاذ چنین اقداماتی دارند، بدون آن‌که نگران پیامدهای شدید آن بر قیمت نفت باشند. در سال‌های اخیر، رشد قوی تولید خارج از سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)—عمدتاً از سوی ایالات متحده، اما همچنین از برزیل، گویان و کانادا—قدرت قیمت‌گذاری اوپک‌پلاس را کاهش داده است. کاهش تولید از سوی اوپک‌پلاس نیز ظرفیت مازاد قابل توجهی ایجاد کرده است—بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، تا ژوئن، این رقم به ۵.۴ میلیون بشکه در روز رسیده، اگرچه این میزان به‌تدریج در حال کاهش است، چرا که اوپک‌پلاس تولید خود را افزایش می‌دهد. ترامپ و رؤسای‌جمهور آینده ممکن است از رویدادهای هفته گذشته این نتیجه را بگیرند که رونق نفت شیل آمریکا به آن‌ها اجازه می‌دهد بدون واکنش شدید بازار، تحریم‌هایی اعمال کرده، حملات هوایی به کشورهای تولیدکننده نفت انجام دهند یا حتی زیرساخت‌های انرژی را هدف قرار دهند. البته این اعتماد ممکن است بی‌اساس باشد. واردات نفت آمریکا از خاورمیانه به‌طرز چشمگیری کاهش یافته است (تا به اینجای سال، آمریکا چهار برابر بیشتر از کانادا نفت وارد کرده تا از کل کشورهای اوپک)، اما قیمت انرژی در آمریکا همچنان بازتابی از شرایط بازار جهانی است، بنابراین رؤسای‌جمهور آزادی عمل مطلق ندارند—به‌ویژه اگر شرایط بازار تغییر کند. نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه تولید نفت شیل آمریکا در حال کند شدن است، چرا که تولیدکنندگان محتاط تعداد دکل‌ها و تجهیزات شکافت را کاهش داده‌اند (اگرچه محافظت قیمتی از سوی تولیدکنندگان شیل در طول افزایش موقتی قیمت افزایش یافت و تا حدودی برای بقیه سال حمایت ایجاد کرده است). این موضوع نشان می‌دهد که در ادامه، کاخ سفید ممکن است با دشواری بیشتری برای اعمال فشار همزمان بر چندین تولیدکننده نفت مانند ایران، ونزوئلا و روسیه روبه‌رو شود.

 

سوم، پس از توقفی کوتاه به‌دلیل درگیری با ایران، تمرکز دوباره‌ای بر اوپک‌پلاس به‌وجود خواهد آمد. هشت تولیدکننده اصلی اوپک‌پلاس در حال افزایش تولید هستند، و در تعطیلات آخر هفته، این گروه افزایش تولید بزرگ‌تر از حد انتظار معادل ۵۴۸ هزار بشکه در روز برای ماه اوت را اعلام کرد. تا سپتامبر، «گروه هشت» می‌تواند باقی‌مانده کاهش داوطلبانه تولید ۲.۲ میلیون بشکه در روز را که در نوامبر ۲۰۲۳ اعمال کرده بودند، جبران کند. تا کنون، لغو این کاهش‌ها برای اوپک‌پلاس نتیجه مطلوبی داشته است، بخشی به این دلیل که میزان واقعی افزایش عرضه کمتر از میزان اعلام‌شده است. همچنین اکنون دوره اوج تقاضای تابستانی در خلیج فارس است، بنابراین بخشی از این افزایش‌ها صرف مصرف داخلی می‌شود.

 

این وضعیت ممکن است نشان دهد که بازار ظرفیت جذب این عرضه اضافی را دارد، یا آنکه اوپک‌پلاس مصمم است سهم بازار خود را بازپس بگیرد و شیل آمریکا و دیگر تولیدکنندگان غیر اوپک را به چالش بکشد—حتی اگر این تصمیم منجر به قیمت‌های پایین نفت برای چند فصل متوالی شود. تا پاییز، اوپک‌پلاس ممکن است ناچار شود تصمیم بگیرد که آیا به روند افزایش عرضه ادامه دهد، به‌ویژه هنگامی که درباره نحوه مدیریت باقی‌مانده کاهش‌های گروهی تصمیم‌گیری می‌کند.

 

چهارم، این ممکن است پایان درگیری‌ها در خلیج فارس نباشد و برخی از شادی‌های پیروزمندانه در واشنگتن ممکن است نابه‌جا باشد. جنگ ۱۲ روزه پایانی بر دوره‌ای از خوش‌بینی بود که امید داشت دیپلماسی منطقه‌ای، کاهش تنش و تمرکز بر اولویت‌های رشد اقتصادی از وقوع درگیری جلوگیری کند. اکنون ایران مسئله‌ای است که باید برای سال‌ها مدیریت شود. همسایگان ایران نگرانند که ایران فعلی نیز همچنان توانایی ایجاد بی‌ثباتی در منطقه را داشته باشد. رویدادهای هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که تهدید اصلی نه به جریان نفت، بلکه به موفقیت مستمر کشورهای عربی خلیج فارس در حفظ شهرت خود به‌عنوان منطقه‌ای امن و باثبات است—شهرتی که برای جذب سرمایه‌گذاری لازم جهت تحقق اهداف تحول اقتصادی حیاتی است.

 

بازار نفت به‌درستی پیش‌بینی کرد که درگیری با ایران باعث اختلال عمده‌ای نخواهد شد. اوپک‌پلاس امیدوار است که بازار زودتر از انتظار بشکه‌های اضافی عرضه‌شده را جذب کند، در حالی که تلاش دارد روایت بازار را تغییر داده و سهم از دست‌رفته را از رقبایی مانند نفت شیل آمریکا بازپس گیرد.

 

بن کاهیل، همکار ارشد (غیرمقیم) در برنامه امنیت انرژی و تغییرات اقلیمی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن است.