حق دسترسی به «اینترنت» یا همان حق«پهنای» باند به‌عنوان یکی از حقوق
اساسی بشر شناخته می‌شود اما روسیه از کشورهایی است که بارها به وضوح بر
لزوم نظارت بر فعالیت‌های اینترنتی شهروندانش تاکید کرده است. حدود 10 روز
پیش بود که پوتین خواستار نظارت بیشتر امنیتی بر انتقال داده‌ها در روسیه
شد و حالا خبرها از نظارت بر فعالیت‌های اینترنتی دانش‌آموزان و دانشجویان
روسی حکایت دارد. وزارت آموزش روسیه با ارایه یک قانون جدید ضدتروریستی،
نظارت دایمی بر اینترنت مدارس و دانشگاه‌ها را خواستار شده است. منتقدان
هدف از این لایحه را «سرکوب مخالفان کرملین» خوانده‌اند.
به گزارش خبرگزاری
فرانسه، براساس متن لایحه‌ای که توسط وزارت آموزش روسیه منتشر شد، مسوولان
مدارس و دانشگاه‌ها باید سایت‌های شخصی دانش‌آموزان و پرسنل این مراکز را
تحلیل کرده و فعالیت‌های کسانی را که به نقض قوانین روسیه تمایل دارند،
گزارش دهند. این لایحه همچنین نظارت دایم بر اینترنت به منظور جمع‌آوری
اطلاعات از فعالیت‌های تروریستی را نیز جزو وظایف مسوولان مراکز آموزشی
می‌داند. براساس این لایحه هرگونه اطلاعات درخصوص رفتار غیرمعمول
دانش‌آموزان یا دانشجویان باید به سرویس امنیتی روسیه اطلاع داده شود.
پیش‌تر ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه گفته بود؛ اینترنت فضای آزادی است
اما در آن باید قوانین و دستورالعمل‌های مشخصی را رعایت کرد. به گفته او
جامعه باید از تبلیغات آزار جنسی کودکان، افراط‌گرایی و قاچاق موادمخدر در
اینترنت مصون باشد. او این امر را برای حفاظت از کشور لازم و ضروری دانسته
بود.
این در حالی است که برخی کارشناسان تاکید می‌کنند که مردم می‌توانند
خشم خود را در اینترنت خالی کنند و از شرکت در تظاهرات
خودداری نمایند. این کارشناسان گسترش تجربه حملات به سایت‌های
نهادهای دولتی در واکنش به تصمیمات ناپسند این نهادها را
پیش‌بینی کرده و می‌نویسد که این پدیده به نام «هکتیویسم»
به‌زودی می‌تواند در روسیه نیز گسترش یابد.
برخی از منتقدان طرح‌های نظارتی روسیه بر این باورند که روسیه از الگوی
چین استفاده می‌کند اما مقامات روسی بارها اعلام کرده‌اند که این کشور در
مساله نظارت بر اینترنت از الگوی به‌کاررفته در چین استفاده نکرده و نظارتی
میانه‌رو بر پایگاه‌های اینترنتی خواهد داشت.
تشدید نظارت دولتی روسیه بر فعالیت‌های دولتی درحالی پیش می‌رود که در
نظرسنجی اخیر بی‌بی‌سی، 61درصد از کاربران اینترنتی در روسیه فکر می‌کردند
آنها فارغ از نظارت دولت در اینترنت فعالیت دارند. اعتماد اکثر کاربران
اینترنتی روسی در حالی بود که در این نظرسنجی تقریبا نیمی از کاربران
(۵۲درصد)، اینترنت را محل امنی برای ابراز عقیده نمی‌دانستند و نزدیک به
یک‌سوم (۳۶درصد) آنها فکر می‌کردند دولت‌هایشان فعالیت آنها را در اینترنت
زیرنظر دارند.
اما گزارش‌ها در مورد ارایه لایحه نظارت دایمی دولت روسیه بر اینترنت
مدارس و دانشگاه‌ها، خشم برخی از معلم‌ها را در این کشور در پی داشته است.
«آندری دیمدوف»، رییس اتحادیه معلم‌ها در این خصوص گفت: «این اقدام باعث
می‌شود که دانشجوها و معلمانی که منتقد دولت فعلی هستند، تحت نظارت قرار
بگیرند.» وزارت آموزش روسیه در واکنش به این انتقادها اعلام کرد که این
لایحه در مراحل اولیه قرار داشته و هنوز نهایی نشده است. حال باید دید
اعتراض دانش‌آموزان و معلمان می‌تواند از تصویب این قانون در پارلمان روسیه
جلوگیری کند.
بهرام امیراحمدیان . کارشناس مسایل اوراسیا
اقدامات اخیر دولت روسیه با هدف نظارت بر اینترنت و فضای مجازی را می‌توان
از دو منظر مورد بررسی قرار داد. منظر اول که دولت روسیه بر آن تاکید
دارد، دیدگاهی اجتماعی است. از این منظر، دسترسی دانش‌آموران به فضای
اینترنتی ممکن است در روحیات آنها تغییراتی به وجود آورد. اما اگر این هدف
موردنظر است چرا تاکنون اقدامی صورت نگرفته بود. درواقع بعد از فروپاشی
شوروی فضای ناسالمی در میان جوانان روسی حاکم شد و از
هم گسیختگی اخلاقی و کاهش سن ازدواج در این فضا به وجود آمد. اما به‌نظر
نمی‌رسد اقدام اخیر دولت روسیه در راستای کنترل این معضلات باشد. اقدام
دولت روسیه را می‌توان از منظر سیاسی تحلیل کرد و مورد بررسی قرار داد. پس
از آنکه پوتین برای سومین دوره به ریاست‌جمهوری روسیه رسید، تلاش کرد که در
عرصه بین‌المللی نقش فعال‌تری ایفا کند اما این علاقه‌مندی هزینه‌هایی
داشت. در دوره دوم ریاست‌جمهوری، مخالفان پوتین را به «تقلب در انتخابات»
متهم کردند و مدتی نیز تظاهرات اعتراضی را سازماندهی کردند اما پوتین پاسخی
به پرسش‌های آنها نداد. در انتخابات دوما نیز مخالفان دولت را به استفاده
از امکانات دولتی در راستای پیروزی حزب حاکم متهم کردند و فضایی برای ابراز
مخالفت منتقدان و مخالفان ایجاد شد و در فضای مجازی نیز به این مخالفت‌ها
دامن زده شد. به نظر می‌رسد استفاده از فضای مجازی برای سازماندهی اعتراضات
و انتقال دیدگاه‌های مخالفان، دولت پوتین را به فکر نظارت بیشتر بر فضاهای
اینترنتی واداشت. اما به نظر می‌رسد اقدام اخیر دولت نیز اقدامی کاملا
سیاسی و در راستای اقدامات امنیتی نظیر بستن فضای سیاسی، سانسور مطبوعات و
انحصار آن در دست دولت، سرکوب مخالفان و نبودن فضای آزاد اندیشیدن باشد.
پوتین با این اقدام سیاسی در واقع برای حفظ قدرت خود گام برداشته است.
*شرث
نسخه چاپی
ارسال به دوستان
