کد خبر: ۳۰۴۱۹۳
تاریخ انتشار: ۰۷ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۲:۰۷
printنسخه چاپی
sendارسال به دوستان
تعداد بازدید: ۴۶۲

آنسوی توافق تهران و گروسی/ سوالات و ابهامات آژانس از ایران تمام می‌شود؟

رهاورد سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران یک توافق بود. بر اساس این توافق، مقرر شد تا تهران دسترسی به ۲ سایت هسته‌ای اعلام نشده را برای این نهاد بین‌المللی فراهم کند و در مقابل آژانس دیگر درخواست بازرسی سایت سومی را مطرح نکند. رابطه ایران و آژانس سبقه پر فراز و نشیبی را سپری کرده است. اما سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که سوالات و ابهامات آژانس از ایران برای همیشه تمام می‌شود؟
ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از پایان سفر دبیر کل این آژانس به ایران، بیانیه‌ای مشترک صادر و اعلام کردند که پس از رایزنی‌های فشرده دو جانبه به توافقی دست یافته‌اند که اجرای هرچه بهتر قطعنامه سازمان ملل را تضمین می‌کند.

بر اساس این توافق، ایران موافقت کرده به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی به دو مرکز هسته‌ای «یکی در اطراف شهرضای اصفهان و دیگری در نزدیکی تهران» را بدهد. در مقابل آژانس پذیرفته «هیچ سؤال و درخواست دیگری» برای دسترسی به مکان‌هایی به جز آنچه ایران تحت موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی اظهار کرده نداشته باشد.
 
در این بیانیه گفته شده زمان بازرسی‌های آژانس از دو سایت هسته‌ای ایران مشخص شده، اما در مورد تاریخ آن در بیانیه حرفی زده نشده است. بازرسی‌های آژانس به چندین ماه درگیری میان ایران و این نهاد بین المللی پایان خواهد داد. رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در راه برگشت به وین گفته آژانس «خیلی خیلی زود» این بازرسی‌ها را انجام خواهد داد.
 
اما یک روزنامه اسرائیلی درباره مکان این سایت‌ها گزارش دیگری منتشر کرده است.
 
روزنامه تایمز آو اسرائیل مدعی شده ایران در برابر ارائه دسترسی به سایت‌های هسته ایش به آژانس مقاومت می‌کند. یکی از این سایت‌ها، سایتی در جنوب اصفهان در منطقه آباده است که در سپتامبر سال ۲۰۱۹ میلادی، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی از انجام برخی اقدامات هسته‌ای محرمانه در این سایت خبر داده بود.
 
نتانیاهو در سال ۲۰۱۹ مدعی شده بود که ایران سعی دارد این سایت را خراب کند و هیچ شواهدی دال بر تولید بمب هسته‌ای بر جای نگذارد. نخست وزیر رژیم صهیونیستی در یک شوی تلویزیونی مدعی شد که اسراری از برنامه هسته‌ای ایران را افشا می‌کند که در یک عملیات جاسوسی پیچیده از ایران خارج شده‌اند. نتانیاهو در این شوی تلویزیونی اعلام کرد: امروز ما از یک سایت هسته‌ای مخفی دیگر که در آرشیو‌های به دست آمده از سازمان هسته‌ای تهران به دست ما رسیده پرده بر می‌داریم. در این سایت ایران آزمایشاتی در راستای توسعه بمب هسته‌ای انجام داده است.
 
آیا آژانس انرژی اتمی دست از اتهام زنی علیه ایران برخواهد داشت؟
 
رویترز، با اشاره به این که برخی گزارش‌های آژانس را دیده مدعی شده، این دو محل سایت‌هایی هستند که در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ میلادی احتمالا با هدف از بین بردن رد اورانیوم تخریب شده‌اند.
 
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی اجازه ایران برای دسترسی به سایت‌های هسته‌ای مد نظر آژانس را مشروط به این کرده که دیگر سوالات و ابهامات یک بار و برای همیشه تمام شود. او بدون نام بردن از اسرائیل، تلویحا اعلام کرده همه اسناد آژانس درباره سایت‌های هسته‌ای مشکوک ایران نتیجه عملیات جاسوسی اسرائیل است، وی در این باره گفت: «سوالات مبتنی بر ادعا‌های معطوف به جاسوسی و مواردی از این دست به هیچ وجه مقبول نبوده و نخواهد بود.»
 
در ماه مارس گروسی به آژانس اطلاع داد که ایران مانع از دسترسی بازرسان این نهاد به دو سایت هسته‌ای شده در حالی که گزارش‌های رسیده حاکی از برخی آزمایشات اورانیومی و انفجار‌های مشکوک در این سایت‌ها از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی است. او مدعی شده بود که شاید ایران اقدام به تخریب محل یا دیگر اقدامات برای پاک کردن رد پای پاکسازی‌های انجام شده قبل از بازرسی بازرسان کرده باشد.
بیشتر بخوانید:دبیر کل آژانس در تهران؛ نظر شورای امنیت درباره تعهدات برجامی ایران تغییر می‌کند؟
 
از ماه ژانویه در پی بروز برخی تردید‌ها درباره فعالیت‌های هسته‌ای در این سایت‌ها و وجود مواد هسته‌ای در آنها، آژانس درخواست بازرسی این سایت‌ها را به ایران داده است. رویترز در گزارشی نوشته بر اساس برجام و پروتکل الحاقی، ایران باید دسترسی به سایت‌های هسته‌ای را به بازرسان آژانس بدهد حتی اگر این سایت‌ها به عنوان سایت هسته‌ای شناخته شده نباشند.
 
به گزارش این رسانه، آژانس خواستار حق ورود بدون مجوز به این سایت‌ها بوده، اما ایران با تاکید بر اینکه آژانس با استناد به اطلاعاتی درباره فعالیت‌های گذشته تهران که توسط اسرائیل به دست این نهاد رسیده، قضاوت می‌کند، از ارائه مجوز‌های لازم خودداری کرد.
مروری بر ادعاهای سابق آژانس علیه ایران
 
سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و آژانس بر این باورند که ایران برنامه ساخت بمب اتم داشته، اما این برنامه در سال ۲۰۰۳ متوقف شده است. ایران همواره این ادعا را رد کرده و حتی رهبر ایران بار‌ها اعلام کرده ایران دلیلی برای تولید بمب هسته‌ای ندارد و اساسا آن را حرام می‌داند.
 
اگرچه ایران از ابتدا ادعای اسرائیل و دیگر کشور‌ها درباره وجود برنامه ساخت سلاح هسته‌ای را رد کرد، اما در نهایت آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران قبل از امضای برجام از وجود فعالیت‌های مشکوک تا پیش از سال‌های ۲۰۰۳ خبر داده است.
 
آژانس بین المللی انرژی اتمی در دسامبر ۲۰۱۵ گزارشی منتشر کرد و مدعی شد ایران پیش از سال ۲۰۰۳ برخی اقدامات تحقیق و توسعه در زمینه سلاح‌های اتمی انجام داده است، اما بعد از سال ۲۰۰۹، نشانه‌هایی از فعالیت‌های مشکوک هسته‌ای ایران وجود ندارد. این گزارش که ایران را متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی طی سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ می‌کرد، مبنایی برای توافق هسته‌ای برجام شد.
 
در همان زمان مدیر کل وقت آژانس تاکید کرد که پس از تحقیقات به این نتیجه رسیده که پس از سال ۲۰۰۹ «شواهد معتبری» از فعالیت‌های نظامی مرتبط با برنامه هسته‌ای در ایران وجود نداشته است. به این ترتیب گزارش‌های جدید آژانس درباره فعالیت‌های مشکوک ایران در دو سایت مد نظر این نهاد، حتی در صورت تایید ادعای آن‌ها نیز نمی‌تواند نقض گزارش‌های قبلی باشد.
 
رویترز در گزارشی مدعی شده در بیانیه روز چهارشنبه ایران و آژانس گفته شده دست کم فعلا این نهاد نمی‌خواهد از سایت‌های اعلام نشده دیگر بازرسی به عمل بیاورد، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هنوز بطور خاص نگران محل یک دیسک فلزی اعلام نشده از اورانیوم و استفاده از دیگر مواد اتمی فاش نشده در سایت سوم، در اوایل سال‌های ۲۰۰۰ است. این رسانه توفیق گروسی در دسترسی به دو سایت اعلام نشده ایران را مورد تقدیر قرار داده، اما گفته او باید این تلاش‌هایش را برای نمونه‌گیری و بررسی منشا ذرات هسته‌ای موجود در این سایت سوم ادامه دهد.