چرا عراق حشد الشعبی را ساماندهی کرد؟

فرمان عبدالمهدی حشد الشعبی را از لحاظ سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی محدود می‌کند و آن را تحت نظارت ارتش رسمی عراق قرار می‌دهد. عبدالمهدی در واقع با این فرمان دو راه برای حشدالشعبی باقی گذاشته است: ۱- مانند یک نیروی نظامی متعارف زیر نظر فرمانده کل قوا فعالیت کنند و از سیاست بیرون بروند. ۲- سلاح‌های خود را کنار بگذارند و به یک حزب سیاسی تبدیل شوند.

فرمانده کل نیرو‌های مسلح عراق، با صدور یک فرمان ۱۰ ماده‌ای، کارکرد و نحوه عمل نیرو‌های بسیج مردمی عراق، معروف به «حشد الشعبی»، را ساماندهی کرد. ناظران معتقدند این ساماندهی، نفوذ سیاسی گروه‌های حشد الشعبی را محدود می‌کند.

عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق، روز دوشنبه، فرمانی درباره حشد الشعبی صادر کرد که برخی تحلیلگران آن را با فشار‌های غربی علیه نیرو‌های نزدیک به ایران در عراق هسمو می‌دانند. حدود یک ماه پیش، در برخی رسانه‌های منطقه‌ای زمزمه‌هایی درباره تمایل دولت عبدالمهدی به محدود کردن نفوذ حشدالشعبی منتشر شد. روز دوشنبه، ظاهرا این زمزمه‌ها به واقعیت تبدیل شد.

فرمان عبدالمهدی حشد الشعبی را از لحاظ سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی محدود می‌کند و آن را تحت نظارت ارتش رسمی عراق قرار می‌دهد. عبدالمهدی در واقع با این فرمان دو راه برای حشدالشعبی باقی گذاشته است: ۱- مانند یک نیروی نظامی متعارف زیر نظر فرمانده کل قوا فعالیت کنند و از سیاست بیرون بروند. ۲- سلاح‌های خود را کنار بگذارند و به یک حزب سیاسی تبدیل شوند.
 

فرمان ۱۰ ماده‌ای نخست‌وزیر عراق درباره حشد الشعبی

مهمترین محور‌های فرمان عبدالمهدی به شرح زیر است:

۱- نیرو‌های حشد الشعبی بخش جدانشدنی نیرو‌های مسلح و تابع قوانین نیرو‌های مسلح عراق است مگر آنکه دستور ویژه‌ای صادر شود. علاوه بر این، حشدالشعبی، تحت فرمان فرمانده کل نیرو‌های مسلح فعالیت می‌کند.

۲- حشد الشعبی از تمام نام‌های قبلی‌اش محروم می‌شود و به جای نام‌های قبلی، در قالب یگان‌های نظامی از قبیل: لشکر، هنگ و... به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد.

۳- هرگونه ارتباط سیاسی حشد الشعبی با گروه‌های شبه‌نظامی قبلی که با داعش مبارزه کرده بودند، ممنوع می‌شود.

۴- گروه‌هایی که تمایلی به پیوستن به نیرو‌های مسلح ندارند، سلاح خود را کنار می‌گذارند و به احزاب سیاسی تبدیل می‌شوند که تابع ضوابط فعالیت سیاسی و مدنی هستند.

۵- تمام مقر‌های داخل و خارج از شهر‌ها که نام گروهی از گروه‌های حشدالشعبی را دارند، تعطیل می‌شوند.

۶- تمام موسسات اقتصادی یا ایست‌های بازرسی تابع نیرو‌های حشدالشعبی مسدود می‌شود.

در پی حمله گروه تروریستی داعش به چند استان عراق در سال ۲۰۱۴ و فروپاشی ارتش عراق در مناطقی مانند موصل و انبار، با فتوای جهاد آیت الله سید علی سیستانی، مرجع تقلید شیعیان، گروه‌های مردمی برای مبارزه با داعش به کمک نیرو‌های امنیتی و نظامی شتافتند. این گروه‌ها بعدا به نام حشد الشعبی (بسیج مردمی) معروف شدند. سرانجام، جنگ با داعش به پایان رسید و حشد الشعبی به نیرویی سیاسی-نظامی تبدیل شد و در انتخابات پارلمان نفوذ قابل توجهی به دست آورد. نزدیکی این گروه به ایران، موجب شد که کشور‌های غربی و عربی برای محدود کردن نفوذ آن‌ها به دولت عراق فشار بیاورند. اکنون به نظر می‌رسد با فرمان اخیر عبدالمهدی، این فشار‌ها به ثمر رسیده و در واقع حشد الشعبی به نیرویی کاملا نظامی تبدیل شده و کارکرد سیاسی خود را از دست داده است.

فرارو: در همین رابطه، سالم العوادی، کارشناس مسائل گروه‌های مسلح، به روزنامه العربی الجدید گفت: «فرمان (عبدالمهدی)، گامی برای ساماندهی حشد الشعبی است و برای اجرای واقعی آن به گام‌های بعدی نیاز است. پرواضح است که زمان این فرمان با فشار‌های آمریکا و دیگران بر عبدالمهدی برای محدود کردن نفوذ حشد الشعبی، همسو است.»

آمریکا همواره از نفوذ فزاینده نیرو‌های حشدالشعبی در سپهر سیاسی عراق احساس نگرانی می‌کند و آن را به همسویی با ایران در عراق متهم می‌کند. از این رو، می‌توان تصور کرد که آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش از فرمان روز دوشنبه برای محدود شدن دایره نفوذ حشد الشعبی، که در واقع به مثابه انحلال غیررسمی آن است، خرسند هستند.