ارزیابی "نیویورک تایمز" از آینده روابط ایران و واشنگتن

درست از زمانی که دونالد ترامپ از توافق هسته‏ ای ۲۰۱۵ با ایران خارج شد، یک سوال ذهن بسیاری را درگیر کرد؛ آینده روابط تهران و واشنگتن چگونه خواهد بود؟ مایک پمپئو در سفر اخیرش به خاورمیانه تلاش کرد تا به شکلی ضمنی به این پرسش پاسخ دهد. از میانه اظهارات ضدونقیض وزیر خارجه می‏توان دریافت، آمریکا می‏خواهد مانع افزایش قدرت و نفوذ ایران در منطقه شود. در یک کلام واشنگتن در تلاش است تا ایران تسلیم خواسته‌هایش شود.

رویکردی که مایک پمپئو و دیگر مقام ‏های کاخ سفید اتخاذ کرده‌اند، به دلایل متعددی نادرست است؛ اول آنکه این رویکرد، یک استراتژی جامع نیست بلکه تاکتیکی است که صرفا تنش‏ های حاکم بر منطقه را افزایش می‌دهد و حتی می‏تواند زمینه را برای درگیری‏ های گسترده هموار کند.

در این میان ایالات متحده نیز در سطح جهانی در موضع ضعف قرار دارد؛ آن هم به دلیل تصمیم شخصی دونالد ترامپ مبنی بر خروج از یک توافق چندجانبه که بر اساس آن ایران در ازای کاهش تحریم‏ ها، کنترل بر برنامه هسته‏ ای ‏اش را پذیرفته بود. ترامپ زمانی که به بهانه نادرست بودن برجام از چنین توافقی خارج می ‏شد، نمی‏دانست با اتخاذ چنین رویکرد و منطقی قادر نخواهد بود سیاست‏ ها و فعالیت ‏های منطقه ‏ای ایران را به چالش بکشد.

رئیس ‏جمهوری آمریکا تصور می‏کرد با اعمال تحریم ‏ها می‏تواند ایران را از منظر اقتصادی در موضع ضعف قرار دهد، اما محاسباتش اشتباه بود. در حال‏ حاضر کشورهای اروپایی برای حراست از این توافق و تداوم تعامل مالی با تهران در جست‏وجوی راه‌حل هستند. در این میان ایالات متحده چه کاری می‏تواند انجام دهد؟ با تهدید به تحریم، دوستان و متحدانش را با خود دشمن کند! به بیانی دیگر سیاست ‏های رئیس‏ جمهوری آمریکا نه تنها زمینه را برای تضعیف ساختار پیمان تجاری و سرمایه‌گذاری ترنس-آتلانتیک هموار کرد بلکه موجب شد تا در آینده، اروپا مکانیسم مالی مستقلی از ایالات متحده را تعریف کند.

به نظر می‏رسد مقام‏ های آمریکایی در تلاش برای بازتعریف سناریویی هستند که پیش از این درباره عراق اجرا شده و شکست خورده بود. تجربه عراق نشان داد که تلاش برای تحقق ایده‏ های خصمانه تا چه اندازه هولناک است. فرضیه جنگ تلفات انسانی و ده ‏ها تریلیون دلار خسارت به همراه خواهد داشت؛ با این حال طی هفته ‏های گذشته، مقام‏های ایرانی در برابر اظهارات خصمانه آمریکا موضع معقولانه ‏ای اتخاذ کردند. از همین‌رو جهان امیدوار است که بدون حضور آمریکا نیز ثبات رابطه ایران با جامعه جهانی برقرار بماند.

/سازندگی