"دور زدن رجیستری تقریبا غیر ممکن است"
محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مصاحبه اخیر خود به طرح مباحث اصلی و اساسی این روزهای فضای مجازی پرداخته است. در ادامه خلاصه ای از اهم مصاحبه وزیر ارتباطات کشورمان را میخوانید.
در زمان فیلتر شدن "تلگرام" و "اینستاگرام" شما به صورت مشخص در شبکههای اجتماعی خود اعلام کردید که این فیلترینگ موقت است و حتی از کسب و کارهایی که ضرر هم دیدند، عذرخواهی کردید که به نوبه خود این کار تحسینبرانگیزی بود، چرا که در زمان فیلتر شدن شبکههایی مانند "توئیتر" و "فیس بوک" هیچ مسئولی دلیل این محدودیت را اعلام نکرد. آیا امکان داشت در سالهای گذشته از همین روش جلوی فیلتر شدن شبکههای اجتماعی نظیر فیس بوک و توئیتر را گرفت؟
چون من در آن مقطع زمانی نبودم، نمیدانم چه تصمیمی میتوانست اتخاذ شود تا جلوی فیلتر این شبکهها گرفته شود. هر اتفاقی شرایط خاص خودش را دارد در شرایط فعلی کسب و کار و زندگی مردم وابستگی بسیاری به شبکههای اجتماعی دارند. ممکن است در آن مقطع زمانی مسئولان چارهای جز گرفتن این تصمیم نداشتند اما باید توضیحات لازم برای این تصمیم هم اعلام میشد و در حال حاضر هم کسانی که این سرویسها را فیلتر کردند، حضور دارند و باید پاسخگو باشند.
به نظر من نیاز است که ما در سیاستهای رسانهای خودمان تجدید نظر کنیم. در زمینه استفاده از پیامرسانهای داخلی باید فرهنگسازی و اطلاعرسانی صورت بگیرد که استفاده از این پیامرسانها با توجه به زیرساختهایی که در کشور ایجاد شده، چه مزیتهایی برای کاربران به دنبال دارد. اعتقاد شخصی بنده در موضوع رسانه این است که رسانهها باید آزادی عمل بیشتری داشته باشند. یکی از نکات منفی تلگرام هم همین موضوع است.
ما همه مردم کشور را جمع کردهایم در فضای بسته و همه کسانی را هم که میخواهند با مردم صحبت کنند به این فضا آوردهایم اما افکار جهانی تحت تأثیر تلگرام نیست چرا که محیطش بسته است و همه مردم دنیا هم عضو آن نیستند. اما افکار جهانی تحت تأثیر اتفاقاتی که در توئیتر رخ میدهد، هستند. به اعتقاد من شیوه و سیاست رسانهای ما نیاز به بازنگری دارد. البته وزارت ارتباطات متولی سیاستگذاری رسانهای نیست، به همین خاطر هم میگویم نظر شخصی من این است.
آیا همین سیاستگذاری رسانهای باعث شده که به این شدت تلگرام در کشور مورد استقبال قرار بگیرد و هر تصمیمی در خصوص آن با حساسیتهای بسیاری همراه باشد؟
چون محدودیت رسانهای داریم، این پلتفرم پیامرسان تبدیل به پلتفرم رسانهای شده است. این در حالی است که این دو مقوله از یکدیگر جدا هستند و به همین علت در هیچ جای دنیا به این شدت به یک پیامرسان توجه نمیشود.
یعنی میتوانیم یک پیامرسان داخلی داشته باشیم که مانند تلگرام به بستری برای کسب و کارهای مجازی هم تبدیل شود؟
چنین پیامرسانی پیشنیازهایی دارد؛ از جمله اینکه بستر پرداخت داشته باشد یا خدمات الکترونیکی دولت روی آن قرار گرفته باشد و ... که در حال حاضر پیامرسانهای داخلی ما ظرفیتهای خوبی ایجاد کردهاند که کسب و کارهای داخلی ما میتوانند روی این پیامرسانهای بومی به راحتی کار کنند.
چرا تاکنون این پیامرسانها مورد استقبال کاربران ایرانی قرار نگرفتهاند؟
شما تلگرام را الان با این دید استفاده میکنید که یک خبری را روی آن بخوانید، خبری را از طریق آن منتشر کنید و در کنار آن خریدی را هم انجام دهید. تلگرام امروز به یک رسانه تبدیل شده و به هیچ وجه بحثهای پیام رسانی آن مورد توجه نیست. کارکرد متفاوت را هم اگر میخواهید ببینید واتس اپ یک پیام رسان است اما تلگرام در مقابل آن یک رسانه است.
تمام شبکههای اجتماعی که در آن فعال هستید را خودتان به روز رسانی میکنید؟
بله.
چه مدت زمان برای فعالیت در شبکههای اجتماعی اختصاص میدهید؟
معمولا شبها یک ساعت و تا یک ساعت و نیم وقت برای خواندن مطالبی که لازم باشد، در نظر میگیرم.
اگر گفتگو را به سمت مسائل روز حوزه فاوا ببریم نخستین سوال باید در خصوص طرح رجیستری باشد. جناب وزیر بحثهای گوناگونی در خصوص اجرای طرح رجیستری تلفن همراه مطرح هست از جمله اینکه عده ای با انجام تغییرات فنی، امکان دور زدن این طرح را دارند. آیا این ادعا درست است؟
اینکه ما در مورد راه های دور زدن رجیستری تلفن همراه صحبت کنیم مطلوب نیست.
منظور صحت این ادعاست که آیا راه دور زدن این طرح وجود دارد و وزارت ارتباطات به عنوان مسئول فنی طرح از این راهها باخبر است یا خیر؟
هر طرحی که اجرا شود، ممکن است یک روش خلاقانه آن را نقض کند، این خصلت فناوری است. بحثی که در سال 85، زمانی که نخستین بار این طرح پیادهسازی شد، مطرح بود، به نوعی دور زدن رجیستری بود. به این صورت که رجیستری با جعل کد IMEI گوشی به سادگی صورت میگرفت. یعنی زمان اتصال گوشی با شبکه تنها با کد IMEI گوشی چک میشد و یک سودجو این IMEI را به سادگی جعل و سیستم را به راحتی دور میزد. تدبیری که در دور دوم اجرای این طرح در نظر گرفته شد، این بود که اتصال بین شماره تلفن و IMEI با یکدیگر به وجود بیاید که با این کار امکان جعل کد IMEI به شدت مشکل میشد.
ولی باز هم راهی برای دور زدن طرح رجیستری وجود دارد؟
در هر صورت ممکن است در اجرای این طرح خیلی اتفاقها رخ دهد، اما باید جلوی آنها را با راهکارهای ویژه گرفت. برای مثال 20 شیوه دور زدن طرح ابداع شده که ما برای جلوگیری این 20 شیوه راهکار در نظر گرفتهایم . از سوی دیگر هزینه این دور زدن بسیار بالا خواهد بود و چندان مقرون به صرفه نیست که فردی از آن استفاده کند.
در زمان فیلتر شدن "تلگرام" و "اینستاگرام" شما به صورت مشخص در شبکههای اجتماعی خود اعلام کردید که این فیلترینگ موقت است و حتی از کسب و کارهایی که ضرر هم دیدند، عذرخواهی کردید که به نوبه خود این کار تحسینبرانگیزی بود، چرا که در زمان فیلتر شدن شبکههایی مانند "توئیتر" و "فیس بوک" هیچ مسئولی دلیل این محدودیت را اعلام نکرد. آیا امکان داشت در سالهای گذشته از همین روش جلوی فیلتر شدن شبکههای اجتماعی نظیر فیس بوک و توئیتر را گرفت؟
چون من در آن مقطع زمانی نبودم، نمیدانم چه تصمیمی میتوانست اتخاذ شود تا جلوی فیلتر این شبکهها گرفته شود. هر اتفاقی شرایط خاص خودش را دارد در شرایط فعلی کسب و کار و زندگی مردم وابستگی بسیاری به شبکههای اجتماعی دارند. ممکن است در آن مقطع زمانی مسئولان چارهای جز گرفتن این تصمیم نداشتند اما باید توضیحات لازم برای این تصمیم هم اعلام میشد و در حال حاضر هم کسانی که این سرویسها را فیلتر کردند، حضور دارند و باید پاسخگو باشند.
به نظر من نیاز است که ما در سیاستهای رسانهای خودمان تجدید نظر کنیم. در زمینه استفاده از پیامرسانهای داخلی باید فرهنگسازی و اطلاعرسانی صورت بگیرد که استفاده از این پیامرسانها با توجه به زیرساختهایی که در کشور ایجاد شده، چه مزیتهایی برای کاربران به دنبال دارد. اعتقاد شخصی بنده در موضوع رسانه این است که رسانهها باید آزادی عمل بیشتری داشته باشند. یکی از نکات منفی تلگرام هم همین موضوع است.
ما همه مردم کشور را جمع کردهایم در فضای بسته و همه کسانی را هم که میخواهند با مردم صحبت کنند به این فضا آوردهایم اما افکار جهانی تحت تأثیر تلگرام نیست چرا که محیطش بسته است و همه مردم دنیا هم عضو آن نیستند. اما افکار جهانی تحت تأثیر اتفاقاتی که در توئیتر رخ میدهد، هستند. به اعتقاد من شیوه و سیاست رسانهای ما نیاز به بازنگری دارد. البته وزارت ارتباطات متولی سیاستگذاری رسانهای نیست، به همین خاطر هم میگویم نظر شخصی من این است.
آیا همین سیاستگذاری رسانهای باعث شده که به این شدت تلگرام در کشور مورد استقبال قرار بگیرد و هر تصمیمی در خصوص آن با حساسیتهای بسیاری همراه باشد؟
چون محدودیت رسانهای داریم، این پلتفرم پیامرسان تبدیل به پلتفرم رسانهای شده است. این در حالی است که این دو مقوله از یکدیگر جدا هستند و به همین علت در هیچ جای دنیا به این شدت به یک پیامرسان توجه نمیشود.
یعنی میتوانیم یک پیامرسان داخلی داشته باشیم که مانند تلگرام به بستری برای کسب و کارهای مجازی هم تبدیل شود؟
چنین پیامرسانی پیشنیازهایی دارد؛ از جمله اینکه بستر پرداخت داشته باشد یا خدمات الکترونیکی دولت روی آن قرار گرفته باشد و ... که در حال حاضر پیامرسانهای داخلی ما ظرفیتهای خوبی ایجاد کردهاند که کسب و کارهای داخلی ما میتوانند روی این پیامرسانهای بومی به راحتی کار کنند.
چرا تاکنون این پیامرسانها مورد استقبال کاربران ایرانی قرار نگرفتهاند؟
شما تلگرام را الان با این دید استفاده میکنید که یک خبری را روی آن بخوانید، خبری را از طریق آن منتشر کنید و در کنار آن خریدی را هم انجام دهید. تلگرام امروز به یک رسانه تبدیل شده و به هیچ وجه بحثهای پیام رسانی آن مورد توجه نیست. کارکرد متفاوت را هم اگر میخواهید ببینید واتس اپ یک پیام رسان است اما تلگرام در مقابل آن یک رسانه است.
تمام شبکههای اجتماعی که در آن فعال هستید را خودتان به روز رسانی میکنید؟
بله.
چه مدت زمان برای فعالیت در شبکههای اجتماعی اختصاص میدهید؟
معمولا شبها یک ساعت و تا یک ساعت و نیم وقت برای خواندن مطالبی که لازم باشد، در نظر میگیرم.
اگر گفتگو را به سمت مسائل روز حوزه فاوا ببریم نخستین سوال باید در خصوص طرح رجیستری باشد. جناب وزیر بحثهای گوناگونی در خصوص اجرای طرح رجیستری تلفن همراه مطرح هست از جمله اینکه عده ای با انجام تغییرات فنی، امکان دور زدن این طرح را دارند. آیا این ادعا درست است؟
اینکه ما در مورد راه های دور زدن رجیستری تلفن همراه صحبت کنیم مطلوب نیست.
منظور صحت این ادعاست که آیا راه دور زدن این طرح وجود دارد و وزارت ارتباطات به عنوان مسئول فنی طرح از این راهها باخبر است یا خیر؟
هر طرحی که اجرا شود، ممکن است یک روش خلاقانه آن را نقض کند، این خصلت فناوری است. بحثی که در سال 85، زمانی که نخستین بار این طرح پیادهسازی شد، مطرح بود، به نوعی دور زدن رجیستری بود. به این صورت که رجیستری با جعل کد IMEI گوشی به سادگی صورت میگرفت. یعنی زمان اتصال گوشی با شبکه تنها با کد IMEI گوشی چک میشد و یک سودجو این IMEI را به سادگی جعل و سیستم را به راحتی دور میزد. تدبیری که در دور دوم اجرای این طرح در نظر گرفته شد، این بود که اتصال بین شماره تلفن و IMEI با یکدیگر به وجود بیاید که با این کار امکان جعل کد IMEI به شدت مشکل میشد.
ولی باز هم راهی برای دور زدن طرح رجیستری وجود دارد؟
در هر صورت ممکن است در اجرای این طرح خیلی اتفاقها رخ دهد، اما باید جلوی آنها را با راهکارهای ویژه گرفت. برای مثال 20 شیوه دور زدن طرح ابداع شده که ما برای جلوگیری این 20 شیوه راهکار در نظر گرفتهایم . از سوی دیگر هزینه این دور زدن بسیار بالا خواهد بود و چندان مقرون به صرفه نیست که فردی از آن استفاده کند.