جشن خودکفایی بنزین پس از ۳۶ سال

فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس این هفته افتتاح می شود.

سرانجام انتظار برای تأمین تمام نیاز کشور به بنزین از تولید داخل و پیوستن به باشگاه صادرکنندگان بنزین به سرآمد. اواسط هفته جاری با به مدار آمدن فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس پس از ۳۶ سال پرونده واردات بنزین در ایران بسته خواهد شد و پس از آن ایران به صادرکننده این فرآورده نفتی استراتژیک تبدیل می‌شود.

روز گذشته وزیر نفت در حاشیه همایش بین‌المللی صنعت پتروشیمی از آغاز تولید بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس در هفته جاری خبر داد و گفت: نخستین تولید بنزین از این پالایشگاه از اواسط هفته جاری آغاز می‌شود سپس به صورت مستمر تولید از آن انجام می‌شود.

وزیر نفت درباره افتتاح رسمی این پالایشگاه افزود: به دنبال کارهای نمایشی نیستیم و تا از پایداری روند تولید اطمینان نیابیم، اقدام به افتتاح رسمی نمی‌کنیم.

پالایشگاه ستاره خلیج فارس، نخستین پالایشگاه با خوراک میعانات گازی است که با ظرفیت پالایش ۴۷۱ هزار بشکه در روز سومین پالایشگاه و با ظرفیت تولید ۴۷ میلیون لیتر بنزین با کیفیت یورو ۵ و ۶، بزرگترین پالایشگاه تولید بنزین کشور به شمار می‌آید. این پالایشگاه معادل ۶۶ درصد مجموع تولید دیگر پالایشگاه‎های کشور، بنزین تولید می‌کند و با تکمیل همه فازهای آن مجموع تولید بنزین کشور به بیش از ۲۱۱ میلیون لیتر خواهد رسید. ستاره خلیج‌فارس در ضلع غربی پالایشگاه موجود (۲۵ کیلومتری بندرعباس) و در زمینی به مساحت ۷۰۰ هکتار درحال ساخت است. با بهره‌‌برداری از این پالایشگاه علاوه بر تولید روزانه ۳۶ میلیون لیتر بنزین، ۱۴ میلیون لیتر گازوییل به ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی کشور اضافه می‌شود. تولید روزانه ۴ میلیون لیتر گاز مایع، ۳ میلیون لیتر سوخت جت و ۱۳۰ تن گوگرد از دیگر محصولات تولیدی این واحد پالایشی هستند.

با افزایش تعداد خودرو و به دنبال آن مصرف بنزین، از ابتدای دهه ۶۰ شمسی موازنه تولید و مصرف این فرآورده برهم می‌خورد و از سال ۱۳۶۱ واردات بنزین با روزانه ۱.۲ میلیون لیتر آغاز می‌شود. اما این عدد در سال‌های بعد به صورت تصاعدی افزایش یافت تا اینکه در سال ۱۳۸۵ با واردات ۲۷.۵ میلیون لیتر رکوردشکنی کرد.

از سال‌های ۱۳۷۰ به بعد روند واردات این محصول به طور تقریبی روندی صعودی به خود گرفت تا جایی که در سال ۱۳۸۱ از مرز ۱۰ میلیون لیتر در روز عبور کرد و به ترتیب تا سال ۱۳۸۵ واردات روزانه آن به بیش از ۱۵ میلیون لیتر، ۷/۲۲میلیون لیتر، ۸/۲۴ میلیون لیتر و در نهایت ۵/۲۷ میلیون لیتر در روز رسید.

در سال‌های بعد با کارتی شدن بنزین (۱۳۸۶) و سپس اجرای هدفمندی یارانه‌ها (۱۳۸۹) و رشد چند برابری قیمت آن به یک باره واردات بنزین کاهش قابل توجهی پیدا کرد. پس از تشدید تحریم‌ها و دشواری واردات بنزین دولت وقت برای تأمین نیازهای داخل برخی از واحدهای پتروشیمی را به کمک پالایشگاه‌های داخلی فراخواند اما این اقدام هم موجب نشد تا کشور دراین سال‌ها به طور کامل از واردات بنزین بی‌نیاز شود. در ادامه و در سال ۱۳۹۳ به دلیل آلایندگی شدید بنزین موسوم به پتروشیمی، تولید این نوع بنزین متوقف و واردات بنزین جای آن را گرفت و به همین دلیل از سال ۱۳۹۳ به بعد یک بار دیگر واردات افزایش یافت.

با وجودی که براساس گفته مسئولان در سال گذشته به طور میانگین روزانه ۱۱.۲ میلیون لیتر بنزین وارد کشور شده است، اما با بهره‌برداری از طرح‌های جدید پالایشگاهی، دیگر بنزین خارجی وارد بنادر ایران نمی‌شود و بودجه‌ای که هر ساله برای واردات بنزین هزینه می‌شد صرفه‌جویی شده و از این به بعد تنها بنزین ایرانی در باک خودروها پر می‌شود.

بررسی عملکرد دولت یازدهم در بخش تولید و تأمین بنزین مورد نیاز کشور نشان می‌دهد که تولید بنزین از ۴۹.۸ میلیون لیتر در سال ۱۳۹۱ به ۶۳ میلیون لیتر در سال ۱۳۹۵ رسیده است. در نخستین سال فعالیت دولت یعنی ۱۳۹۲ درحالی که میانگین مصرف روزانه به ۶۸.۴ میلیون لیتر رسیده ولی در مقابل تولید روزانه بنزین نیز با رشد ۱۰ میلیون لیتری نسبت به سال ۱۳۹۱ به ۵۹.۹ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است. پس از ثبات نسبی تولید در سال ۱۳۹۳ و البته رشد مصرف به ۶۹.۶ میلیون لیتر در روز در سال ۱۳۹۴ میانگین مصرف به روزانه ۷۰.۵ میلیون لیتر می‌رسد و تولید نیز با افزایش محسوسی به ۶۲.۵ میلیون لیتر بالغ می‌شود. دراین سال تراز تولید و مصرف بنزین به منفی ۸ میلیون لیتر می‌رسد. در سال گذشته نیز میزان تولید با رشد اندکی به ۶۳ میلیون لیتر می‌رسد درحالی که مصرف آن به ۷۴.۲ میلیون لیتر نزدیک می‌شود. دراین سال نیز به طور میانگین روزانه ۱۱.۲ میلیون لیتر بنزین وارد کشور می‌شود.

اما در سال‌جاری با بهره‌برداری از فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس با تولید روزانه ۱۲میلیون لیتر بنزین یورو ۴ و ۵ تولید ۶۳ میلیون لیتری سال گذشته به ۷۵ میلیون لیتر در روز می‌رسد که با میزان مصرف روزانه کشور برابری می‌کند. اما فاز نخست ستاره خلیج فارس تنها طرح پالایشگاهی و بنزین‌سازی نیست که امسال به بهره‌برداری می‌رسد چرا که طبق گفته مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی دو طرح در پالایشگاه‌های بندرعباس و لاوان نیز در آستانه بهره‌برداری است که در مجموع ۴.۳میلیون لیتر به تولید بنزین کشور می‌افزاید. با افتتاح نهایی بنزین‌سازی پالایشگاه بندرعباس روزانه ۳.۵میلیون لیتر و در پالایشگاه لاوان روزانه حدود ۸۰۰ هزار لیتر بنزین به ظرفیت تولیدی کشور اضافه می‌شود.

بنابراین با افزوده شدن این میزان، مجموع تولید روزانه کشور به ۷۹.۳ میلیون لیتر افزایش می‌یابد که نه تنها تمام نیازهای داخلی را پوشش می‌دهد بلکه زمینه صادرات مازاد بنزین تولیدی فراهم می‌شود. این درحالی است که با به مدار آمدن دو فاز دیگر پالایشگاه ستاره خلیج فارس ۲۴ میلیون لیتر دیگر به تولید بنزین کشور افزوده خواهد شد و مجموع تولید بنزین از مرز ۱۰۰ میلیون لیتر در روز عبور می‌کند.

*ایران